اختلالات مرتبط با مواد
بررسی اجمالی:
اختلالات مرتبط با مواد، از جمله سوء مصرف مواد و وابستگی از جمله اختلالات رایجی هستند که شامل مصرف بیش از حد مواد مخدرو یا الکل میباشد. اعتیاد در طول زمان پیش رفت میکند و یک بیماری مزمن و عود کننده میباشد.
سه مرحله اعتیاد:
- سوء مصرف مواد
سوء مصرف مواد یک اختلال اعتیاد آور است که الگوی مصرف مواد (معمول دارو مواد مخدر و یا الکل) را که منجر به مشکلات و ناراحتی های شدید میشود، توصیف میکند. از جمله علائم این مرحله میتوان به عدم حضور در محیط تحصیلی و یا شغلی فرد و غیبتهای بیش از معمول، مصرف مواد در موقعیت ها و شرایط خطرناک، مشکلات فردی در رابطه با مواد مخدرکه معمولا با خانواده و یا دوستان پیش می آید.
- وابستگی به مواد
این مرحله نشان دهنده ادامه و وابستگی به مواد با توجه به مشکلات مهمی که به آن علت در زندگی فرد پیش آمده است. از جمله علائم این مرحله افزایش تحمل- به معنی نیاز برای افزایش دوز مواد برای دستیابی به اثر مورد نظر، پیدایش علائم ترک در صورت کاهش مصرف، تلاشهای ناموفق برای کاهش مصرف مواد، افزایش زمانی که فرد برای به دست آوردن مواد صرف میکند، خارج شدن از فعالیتهای اجتماعی و تفریحی و ادامه مصرف مواد با توجه به آگاهی که فرد در رابطه با مشکلات فیزیکی و روانشناختی ناشی از مصرف مواد.
- وابستگی شیمیایی
این مرحله نشان دهنده اجبار به مصرف مواد میباشد. در این شرایط فرد توانایی برای مقابله و متوقف کردن مصرف مواد را با توجه به تمام مشکلات ندارد.
از جمله موادی که مصرف بیشتری در بین نوجوانان و جوانان دارد میتوان به موارد زیر اشاره کرد، اما باید متذکر شد که تنها به این موارد محدود نمیشود:
- الکل
- ماری جوانا
- توهم زا
- کوکائین
- آمفتامین
- اپیوئید
- استروئیدهای آنابولیک
- مواد استنشاقی
- متامفتامین
- توتون و تنباکو
نشانه ها:
افراد مبتلا به اختلال مرتبط با مواد مخدر ممکن است نشانه ها و علائم متفاوتی داشته باشند، برخی از علائم معمول این اختلال میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- بالا بردن میزان مصرف مود و یا الکل به طور منظم
- دروغ گفتن مکرر، بخصوص در مورد چگونگی و میزان مصرف مواد
- اجتناب از دوستان و اعضای خانواده
- از دست دادن فعالیتهایی که معمولا از آنها لذت میبردند، مثل ورزش کردن و وقت گذرانی با خانواده و دوستان و ...
- صحبت درمورد مصرف مواد و یا الکل
- به اعتقاد آنها مصرف مواد و یا الکل به نوعی سرگرم کننده میباشد
- تشویق دیگران به مصرف مواد
- مشکلات قانونی
- بی توجهی به خطرات احتمالی مصرف مواد در شرایط پر خطر، مانند هنگام رانندگی کردن
- تعلیق، اخراج از مدرسه و یا محیط کاری و یا افت شدید عملکرد
- احساس افسردگی، نا امیدی و یا خودکشی
علل:
اختلالات مرتبط با مواد به دلایل زیادی به وجود می آیند و عوامل زیادی میتواند در پیدایش آن دخیل باشد که از جمله آنها میتوان به آسیب پذیری ژنتیکی، استرس و فشارهای محیطی، فشارهای اجتماعی، خصوصیات شخصیتی فرد و مشکلات روانپزشکی و ...
از دیدگاه عصب شناسی این اختلال زمانی به وجود می آید که یکماده باعث تغییر عملکرد طبیعی مغز شود. مواد اعتیاد آور توانایی ارسال و دریافت نورونهای عصبی لذت را تغییر میدهند. عملکرد آنها به این صورت است که این مواد بر روی گیرنده های لذت مغز مینشینند و عملکرد طبیعی سیستم لذت مغز را مختل میکنند و به این معنی است که این افراد برای عملکرد طبیعی مغز به مواد مخدر احتیاج خواهند داشت.
اکثر اطلاعات و تحقیقات انجام شده در مورد اعتیاد مربوط به جمعیت بزرگسال و بالغ میباشد، در صورتی که آمار اعتیاد نوجوانان و حتی کودکان بسیار بالا میباشد.
برخی از نوجوانان بیشتر در معرض اعتیاد به مواد مخدر میباشند، از شرایطی که میتواند مسبب این بیماری باشد میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
کودکان مبتلا به مواد مخدر
نوجوانانی که قربانی سوء استفاده جسمی، جنسی و یا روحی بودند
نوجوانان با مشکلات روحی و روانی، بخصوص افرادی که سابقه افسردگی و یا خودکشی داشته اند
نوجوانان با معلولیت فیزیکی