اسکیزوفرنی از جمله اصطلاحاتی است که خیلی از افراد از آن استفاده میکنند ولی در حقیقت تعداد بسیار اندکی هستند که متوجه معنی آن میشوند و با این اختلال آشنایی دارند.

اسکیزوفرنی یک اختلال روانی شدید است که زندگی طبیعی افراد را مختل میکند و تقریبا غیر ممکن است که آنها بتوانند بطور طبیعی رفتار کنند. کسانی که مبتلا به اسکیزوفرنی هستند قادر به تفکیک واقعیت از تصوراتشتان نیستند، اغلب اوقات صداهایی میشنوند و از توهماتشان رنج میبرند و عادات عجیب و غریب دارند و تناسبی بین تفکر و گفتارشان دیده نمیشود.

اسکیزوفرنی انواع مختلفی دارد و هر کدام علائم متفاوت و مختص به خودش را دارد.

اسکیزوفرنی پارانویا

افراد مبتلا به اسکیزوفرنی پارانویا کسانی هستند که به طور کامل ارتباطشان را با واقعیت از دست میدهند و باعث رنجش بسیار زیاد بیماران میشود زیرا همیشه این اختلال با توهم و هذیان همراه است. این اختلال برای کل زندگی همراه فرد است و باید جلسات درمانی را برای مدت زیادی ادامه دهند تا بتوانند اختلال را تحت کنترل خود در بیاورند.

این دسته از بیماران با اینکه سایر علائم اسکیزوفرن را ندارند ولی از توهم و هذیانی که منجر به اضطراب، عصباینت و خشم و پرخاشگری میشود رنج میبرند. این گروه ممکن است که افکار و یا اقدام به خودکش داشته باشند. از دیگر مشکلاتشان میتوان به ناتوانی در حل مشکلات و مسائل اشاره کرد، ولی زمانی که این گروه به خوبی درمان شوند میتوانند زندگی شاد و سالمی داشته باشند.

تفاوت بین اختلال اسکیزوفرنی پارانوئید با اختلال شخصیت پارانوئید در این است که در بیماران تحت عنوان اسکیزوفرن حتما اختلال با توهم و هذیان همراه میباشد. ترس عمده آنها این است که دیگران فکرشان را بخوانند و یا ذهنشان را کنترل کنند. آنها احساس نیاز دائمی به حفاظت و دفاع از خودشان دارند.

اسکیزوفرنی نابسامان

این دسته از بیماران افرادی هستند که افکار، رفتار، صحبت و عمل آنها کاملا به صورت نامتعارف و نامناسب میباشد. این اختلال یکی از شدیدترین انواع اسکیزوفرنیا میباشد. افراد مبتلا به این نوع اختلال توهم و هذیان ندارند ولی به شدت بر ذهن و رفتارشان تاثیر گذار است و اغلب قادر به انجام کارهای روزمره خودشان نیستند. از آنجایی که افکار و اعمالشان به شدت با هم ناسازگارند حتی ساده ترین وظایف مانند حمام کردن و یا غذا خوردن برای آنها تبدیل به خشم و اضطراب میشود. تکلمشان نیز به شدت نامتناسب میباشد و درک گفتارشان بسیار مشکل است. از همین رو نیاز دائم به تکرار خودشان دارند و این فهمیده نشدن از طرف سایرین منجر به خشم و سرخوردگی آنها میشود.این موضوع خیلی رایج نیست ولی ممکن است این دسته از افراد از ترس و وحشت نیز رنج ببرند، اما اغلب با علائم مشخص شده در بالا و همچنین فقدان احساسات یا مشکل در بیان احساسات مشخص میشود. ممکن است آنها را با چهره های عجیب و غریب و رفتارهای نامناسب ببینید و اغلب سعی در دوری از دیگران دارند.

اسکیزوفرنی کاتاتونیک

خوشبختانه پیشرفتها و تحقیقات پزشکی باعث شده که اسکیزوفرنی کاتاتونیک امروزه بسیار نادر باشد. این اختلال واقعا غم انگیز است زیرا بجز موارد معدود از کمکهای پزشکی و صبر دیگر کاری از دستمان بر نمی آید. این اختلال به صورت حمله های سریع اتفاق می افتد و چندین نوع متفاوت دارد. در طی این حمله فرد از بی حرکتی کامل فیزیکی رنج میبرد، آنها نمیتوانند حرکت و یا صحبت کنند. ممکن است دچار نوعی بهت نیز بشوند که حتی نمی دانند که چه هستند و یا چه اتفاقی می افتد. و برعکس این دسته از افراد نوعی دیگر هستند که ممکن است تحرک غیر قابل کنترل را تجربه کنند، شروع به حرکت بی هدف و با سرعت بالا میکنند و ممکن است با سرعت خیلی بالا بچرخند و یا صداهای نامفهمومی تولید کنند. در این حالت نسبت به قبول هر گونه کمکی هم مقاومت میکنند. دسته دیگر هم دچار حالتی به نام انعطاف مومی شکل میشوند و حالت بدنشان به هر شکلی میتواند تغییر کند و کاملا بی حرکت و ثابت میمانند. آنها دستورالعملها را دنبال نخواهند کرد و احتمال انجام هر عملی در این مواقع از سوی آنها امکان پذیر است و در این مواقع آنها از صحبت کردن کاملا اجتناب میکنند. اغلب اوقات رفتار و حرکات بسیار عجیبی از آنها خواهیم دید، ممکن است به طور ناگهانی خم شوند، تکان بخورند یا مکررا رفتاری را تکرار کنند.

دشوارترین مسئله در مورد اسکیزوفرنی کاتاتونیک این است که در خیلی از مواقع فرد ممکن است خالی و بی عاطفه به نظر بیاید و اغلب احساسات ناخوشایند و اضطراب را تجربه میکنند. نمیدانند چه اتفاقی می افتد و به طور ناگهانی کنترلشان را از دست میدهند و هیچ کس نمیتواند آنها را متوقف کند. برخی اوقات این حالات برای مدت خیلی طولانی ادامه خواهد داشت.

اسکیزوفرنی نامتمایز

زمانی این تشخیص داده میشود که فرد نشانه های واضح برای اسکیزوفرنی را داشته باشد اما ملاک کافی برای قرار گرفتن در هیچ کدام از طبقه ها را نداشته باشد. این افراد ممکن است حالات و نشانه هایی داشته باشند که دائما تغییر میکند یا رفتارهایی را نشان دهند که در اسکیزوفرن ها دیده نمیشود. اولین علامت که منجر به این نوع از تشخیص میشود، تغییر ناگهانی رفتار، از دست دادن علاقه، انزوای اجتماعی و بیکاری است. این موارد بخصوص در مورد اینکه آیا شخص سابقا تجربه روانپریشی داشته یا خیر مورد توجه قرار میگیرد. تشخیص این نوع از اختلال دشوار است و اغلب اوقات باید منتظر رفتارها و نشانه های بیشتر باشیم و اگر هم فرد توهم و هذیان نداشته باشد تشخیص آن دشوارتر است.

اسکیزوفرنی باقی مانده

این تشخیص مربوط به دسته ای از بیماران است که قبلا علائم اصلی را تجربه کرده اند اما در حال حاضر به میزان قابل توجهی علائم کمتری را نشان میدهند در حالی که هنوز ممکن است حالات توهم و هذیان یا پارانویا را داشته باشند ولی این علائم به اندازه کافی جدی نیستند و برطرف میشوند.